Η 3η Μαρτίου έχει καθιερωθεί από τον ΠΟΥ ως ημέρα προστασίας της ακοής. Ζητήσαμε από τον συνδημότη μας Χειρούργο Ωτορινολαρυγγολόγο κον Φίλιππο Κεφάλα να μας αναλύσει το θέμα.
Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στατιστικά δεδομένα, οι διαταραχές ακοής, ανεξαρτήτου ηλικίας, συγκαταλέγονται στις πιο συχνές παθήσεις παγκοσμίως, με άμεσες επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής, την κοινωνία αλλά και την οικονομία. Υπολογίζεται ότι το 5% του πληθυσμού της γης ( περίπου 466 εκ. άνθρωποι) πάσχει από σοβαρή δυσλειτουργική βαρηκοΐα ( μεγαλύτερη από 40 db στο καλύτερο αυτί), ενώ ο αριθμός τους θα φτάσει τα 900 εκ. μέχρι το 2050. Στις ηλικίες άνω των 65 ετών, περίπου 1 στους 3 εμφανίζουν σοβαρή βαρηκοΐα.
Το γεγονός οτι η πλειοψηφία των αιτιών που οδηγούν σε μειωμένη ακοή μπορούν να προληφθούν, αλλά και το οτι η έγκαιρη διάγνωση μπορεί να αποκαταστήσει σε μεγάλο βαθμό την ακοή, καθιστούν την συνεχή ενημέρωση και επαγρύπνηση των πολιτών επιτακτική.
Στο παρόν κείμενο θα αναφερθούμε μόνο στην βαρηκοϊα στους ενήλικες. Η παιδική βαρηκοϊα θα παρουσιαστεί σε άλλο άρθρο.
Γιατί είναι τόσο σημαντική η λειτουργία της ακοής;
Όλες οι αισθήσεις μας είναι απαραίτητες για την σωστή ανάπτυξη και λειτουργία του οργανισμού.
Ωστόσο η ακοή αποτελεί την κατεξοχήν λειτουργία της επικοινωνίας μας με τους άλλους. Προβλήματα της ακοής οδηγούν σε προβληματική επικοινωνία, κι αυτό με την σειρά του σε μια σειρά από καταστάσεις που συχνά αδυνατούμε να τις συσχετίσουμε με την λειτουργία της ακοής. Π.χ. αλλαγή συμπεριφοράς, νευρικότητα, αποξένωση από τα κοινά, μείωση της νοητικής λειτουργίας κ.ά.
Ποια είναι τα αίτια της βαρηκοϊας;
• Κληρονομικότητα
• Συγγενείς Διαταραχές
• Φλεγμονές
• Συστηματικές Παθήσεις π.χ. Σακχαρώδης Διαβήτης, Αυτοάνοσα νοσήματα
• Νόσος Meniere, Ωτοσκλήρυνση
• Τραύματα
• Ο θόρυβος αποτελεί παγκοσμίως την πρώτη αιτία μη αναστρέψιμης βλάβης της ακοής
• Φάρμακα και ωτοτοξικές ουσίες
• Διατροφή και συνήθειες π.χ κάπνισμα
• Ηλικία
Ποιά είναι τα σημάδια που μας δείχνουν οτι δεν ακούμε;
Η βαρηκοϊα στην πλειοψηφία των περιπτώσεων εγκαθίσταται σταδιακά, και αφορά τις υψηλές συχνότητες, γι’αυτό και στα αρχικά στάδια δεν γίνεται εύκολα αντιληπτή. Ο ασθενής μπορεί να νοιώθει οτι ακούει φυσιολογικά, αλλά στον κοολογικό έλεγχο να διαπιστωθεί μέτριου ή ακόμα και σοβαρού βαθμού υψίσυχνη βαρηκοΐα!
Ήχοι, όπως το θρόισμα των φύλλων, το κελάιδισμα των πουλιών, ο ήχος του ρολογιού, είναι οι πρώτοι που αρχίζουν να μην διακρίνονται
Η παιδική και γυναικεία φωνή βρίσκονται σε υψηλότερη συχνότητητα από την ανδρική Τα σύμφωνα είναι χαμηλότερης έντασης και υψηλότερης συχνότητας από τα φωνήεντα. Ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα της βαρηκοϊας είναι η δυσκολία διάκρισης της ομιλίας. Ακούμε ότι κάποιος μιλάει, αλλά δεν «καθαρίζουμε» τι λέει. Αυτό οφείλεται στην μη διάκριση των συμφώνων που βρίσκονται στις λέξεις. Π.χ. οι λέξεις γάτα, κάρτα μπορεί να ακούγονται ίδιες.
Όσο μειώνεται η ακοή, τόσο αυξάνεται και η ευαισθησία σε δυνατούς ήχους Σε θορυβώδες περιβάλλον μειώνεται αρκετά η διάκριση της ομιλίας Σε διαφορετικού βαθμού βαρηκοΐα σε κάθε αυτί, μπορεί να υπάρχει δυσκολία εντοπισμού του ήχου
Κάποιος που δεν ακούει, μιλάει δυνατά, ρωτάει συνέχεια «τι είπες;», προσπαθεί να κοιτάει το στόμα του ομιλούντος, έχει πολύ δυνατά την τηλεόραση Οι εμβοές ή βουητό στα αυτιά είναι ένα ενοχλητικό σύμπτωματα που συνυπάρχει με την βαρηκοϊα. Πολλές φορές αποτελεί και την πρώτη ενόχληση, που κάνει κάποιον να επισκεφτεί τον Ωτορινολαρυγγολόγο.
«Δεν ακούω. Και τι έγινε; Δεν χρειάζεται να τα ακούμε και όλα!»
Κι όμως χρειάζεται! Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερες κλινικές μελέτες αποδεικνύουν την στενή σχέση της βαρηκοΐας με άλλες σοβαρές καταστάσεις:
Η εμφάνιση άνοιας και Alzheimer είναι 5 φορές μεγαλύτερη σε κάποιον που έχει βαρηκοΐα Η μειωμένη ακοή οδηγεί σε δυσκολία επικοινωνίας με τους άλλους και αυτό με την σειρά του σε απομόνωση, νευρικότητα, αλλαγή συμπεριφοράς και κατάθλιψη Η βαρηκοΐα στην τρίτη ηλικία έχει συνδεθεί με αυξημένα ποσοστά, εως και 3 φορές, πτώσεων Μεγαλύτερα ποσοστά νοσηλείας στο νοσοκομείο και θνητότητας.
«Δεν ακούω. Και τώρα τι κάνω;»
Από την στιγμή που γίνει αντιληπτό από τον ασθενή ή τους οικείους του οτι υπάρχει κάποιο πρόβλημα ακοής, το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνει είναι να επισκεφτεί έναν Ωτορινολαρυγγολόγο. Υπάρχουν παθολογικές καταστάσεις οι οποίες οδηγούν σε βαρηκοΐα και δεν είναι πρεσβυακουσία, αλλά χρήζουν διαφορετικής αντιμετώπισης:η παρουσία κυψελίδας μπορεί να οδηγήσει σε βαρηκοΐα, μια φλεγμονή του ωτός (μέση ωτίτιδα), ένα ξένο σώμα (βαμβάκι), παρουσία υγρού στο μέσο ούς (εκκρητική ωτίτιδα), μια αιφνίδια βαρηκοΐα, κ.ά.
Επομένως πρώτα θα πρέπει να αποκλειστούν όλες αυτές οι παθολογικές καταστάσεις. Κατόπιν με την βοήθεια του ακοογράμματος ο Ωτορινολαρυγγολόγος προσδιορίζει την μορφή και τον βαθμό της βαρηκοΐας.
Το Ακοόγραμμα αποτελεί μια απλή και γρήγορη εξέταση, η οποία απαιτεί την συνεργασία του ασθενούς, και με αυτήν μπορούμε να προσδιορίσουμε το είδος και τον βαθμό της βαρηκοΐας.
Αποκατάσταση
Από την στιγμή που θα τεθεί η διάγνωση της βαρηκοϊας, θα πρέπει ο θεράπων Ωτορινολαρυγγολόγος να εξηγήσει στον ασθενή όλες τις πιθανές λύσεις που υπάρχουν ώστε να τον βοηθήσουν να αντιμετωπίσει το πρόβλημά του με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Σημαντικές παράμετροι που πρέπει να ληφθούν υπόψη είναι:
Οι συνθήκες διαβίωσης και συνήθειες π.χ. ζεί μόνος, μπορεί να αυτοεξυπηρετηθεί, δραστηριότητες Συνοδές παθήσεις π.χ. κινητικά προβλήματα, ρευματοειδής αρθρίτιδα, σακχαρώδης διαβήτης
Η νοητική κατάσταση
Η θετική στάση των οικείων. Η παρουσία σε μια οικογένεια ενός βαρήκοου ατόμου μπορεί να δημιουργήσει πολλές φορές νευρικότητα και εντάσεις. Σε καμιά περίπτωση δεν θα πρέπει να απομονώνεται. Θα πρέπει να βρίσκουμε τρόπους ώστε να διευκολύνουμε την επικοινωνία μας μαζί τους π.χ. να τους μιλάμε δυνατά και από το καλύτερο αυτί, να έχουν οπτική επαφή με το στόμα μας όταν τους μιλάμε, να χρησιμοποιούμε πιο πολύ το σώμα μας.
Ακουστική εκπαίδευση ( ̈Ακούμε με το μυαλό μας ̈). Υπάρχουν μια σειρά από τεχνικές και αλλαγές που μπορούν να βοηθήσουν έναν βαρήκοο στην επικοινωνία του. Μερικές από αυτές είναι:
Στρατηγικές συμπεριφοράς
Αλλαγές στην διάταξη του σπιτιού
Έλεγχος θορυβώδους περιβάλλοντος
Ξαναμαθαίνω να ακούω
Χρήση της οπτικής επαφής
Εκμάθηση του ακουστικού βαρηκοΐας
Βοηθητικές συσκευές. Είναι συσκευές που ενισχύουν τον ήχο από κάποιες συσκευές εντός της
οικίας π.χ. του τηλεφώνου, της τηλεόρασης, του κουδουνιού.
Ακουστικά βαρηκοΐας. Τα ακουστικά βαρηκοΐας είναι συσκευές οι οποίες τοποθετούντα στο αυτί και ενισχύουν τους ήχους του περιβάλλοντος. Η συνεχής τεχνολογική εξέλιξη στον τομέα των ακουστικών βαρηκοΐας έχει καταφέρει: σημαντική μείωση του μεγέθους του ακουστικού, ψηφιακή τεχνολογία και προγραμματισμός, ανθεκτικότητα, απομόνωση των θορύβων και καλύτερη διάκριση της ομιλίας, σύνδεση του ακουστικού βαρηκοΐας με άλλες συσκευές π.χ. smartphones, υπολογιστή, τηλεόραση κ.ά.
Πριν από την αγορά ενός ακουστικού βαρηκοΐας θα πρέπει πάντα να προηγείται μια περίοδος δοκιμής.
Σε περιπτώσεις αμφοτερόπλευρης βαρηκοΐας η χρήση δυο ακουστικών έχει πολύ καλύτερα αποτελέσματα.
Ασθενείς με ρεαλιστικές προσδοκίες απο-δέχονται καλύτερα την χρήση ενός ακουστικού.
Κοχλιακά Εμφυτεύματα. Τα κοχλιακά εμφυτέυματα είναι συσκευές οι οποίες τοποθετούνται χειρουργικά και ενισχύουν την ακοή, σε περιπτώσεις πολύ σοβαρής βαρηκοΐας ή κώφωσης, όπου τα ακουστικά βαρηκοΐας δεν μπορούν να βοηθήσουν.
Κεφάλας Φίλιππος
Χειρουργός Ωτορινολαρυγγολόγος
Εθνικής Αντιστάσεως 8, Ελευθερούπολη, Καβάλα
Τηλ. 2592021140, 6974421323
Email. filipposkefalas@gmail.com